PODGLĄD ATOMU
     
 

Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną – polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego

Kalendarium

1333 – 1370 – panowanie Kazimierza Wielkiego
1364 – utworzenie Akademii Krakowskiej

Źródło1. Kronika Janka z Czarnkowa [fragment]
Ten król ponad wszystkich książąt polskich dzielnie rządził [...], albowiem jak drugi Salomon wyniósł dzieła swoje, budując miasta, domy i grody. [...] Wszystkie te miasta i zamki opatrzył bardzo silnymi murami, budowlami i wieżami wyniosłymi, głębokimi fosami i innymi fortyfikacjami na ozdobę królestwa, a ku bezpieczeństwu i schronieniu narodu polskiego. Za panowania bowiem tego króla powstało w lasach, gajach i na karczowiskach prawie drugie tyle miast i wsi, ile przedtem było w Królestwie Polskim.

Źródło 2. Mapa. Polska w czasach Kazimierza Wielkiego. Rozwój terytorialny, CARTE

Źródło 3. Fotografia. Zamek obronny w Będzinie, XIV w.


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:B%C4%99dzin_-_Zamek_obronny_z_XIVw..jpg&filetimestamp=20110916160638]

Źródło 4. Wyznaczenie dróg handlowych dla kupców jadących z Torunia, 1349r. [fragment]

Niechaj dowiedzą się wszyscy, których to dotyczy, że my Kazimierz Wielki z Bożej łaski król Polski, niniejszym ustanawiamy i nieodwołalnie zarządzamy drogę publiczną i przejazd [...] wszystkim kupcom [...] z miasta Torunia ku Wrocławiowi przez te miasta, mianowicie przez Radziejów, przez Konin, przez Kalisz, przez Ostrzeszów. Podobnie inną drogą z Torunia ku Włodzimierzowi, przez Sieciechów, przez Kazimierz [...] oraz przez Lublin. [...] I na powrót dla podróżujących z owych wyżej wymienionych miast ku Toruniowi, jako drogę mającą obowiązywać na wieczne czasy. Zachowujemy jednak nasze cło, które od dawnego czasu zostało ustanowione.

Źródło 5. Akt fundacyjny Akademii Krakowskiej [fragment]

[…] Przeto My Kazimierz […] postanowiliśmy w mieście naszym Krakowie, wyznaczyć miejsce, na którym by szkoła powszechna w każdym wydziale kwitnęła, a dla przyszłości na wieczne czasy tym pismem jej istnienie zapewnić chcemy. Niechże więc tam będzie nauk przemożnych perła, aby wydawała męże, dojrzałością rady znakomite, ozdobą cnót świetne, i w różnych umiejętnościach biegłe […]. Wszystkim […] przyrzekamy, niżej wypisane artykuły […], nienaruszone strzec i zachować, a w szczególności rektorom […], doktorom, mistrzom, scholarom, którzy by do wzmiankowanego miasta przybyli.

Źródło 6. Statut wiślicki

My Kazimierz, z Bożej łaski król polski […] wyrażamy naszą wolę i postanawiamy, żeby w przyszłości po wsze czasy takie same ustawy i postanowienia były uznawane, wykonywane i przestrzegane przez wszystkich poszczególnych sędziów, urzędników i ich podwładnych, oraz przez resztę naszych poddanych i ziemi naszych mieszkańców. […] Rycerze i szlachta obowiązani są do wyprawy wojennej i powinni służyć z bronią. […] przeto każdy rycerz podług wielkości i rodzaju dóbr swoich i dochodów jest obowiązany z pewną liczbą zbrojnych ludzi służyć i być pożytecznym państwu, jako że dobra jego są wolne, na prawie rycerskim postanowione i wyjęte spod wszelkiego ciężaru.

Ćwiczenia


Na podstawie źródła 1.

1. Sprawdź w Internecie, kim był autor i kiedy powstała kronika.
2. Rozważ, czy relacje między Jankiem z Czarnkowa i Kazimierzem Wielkim mogły mieć wpływ na prezentowaną w kronice ocenę dokonań króla.
3. Wyjaśnij, dlaczego Janko z Czarnkowa porównuje Kazimierza Wielkiego do Salomona.


Na podstawie źródła 2.

1. Rozważ, czy mapa zawiera dane potwierdzające informacje ze źródła 1.
2. Scharakteryzuj rozmieszczenie budowli obronnych w Polsce.
3. Rozważ, czy rozmieszczenie budowli obronnych może świadczyć o relacjach łączących państwo polskie z sąsiadami.
4. Wyjaśnij, jaki wpływ na rozwój gospodarczy kraju miało wzmacnianie jego obronności.


Na podstawie źródła 3.

1. Wymień widoczne na fotografii elementy obronne zamku w Będzinie.
2. Znajdź w Internecie informacje, gdzie leży Będzin. Ustal, czy zamek zachował się do naszych czasów w postaci przedstawionej na fotografii.


Na podstawie źródeł 2. i 4.

1. Sprawdź na mapie, w których państwach znajdowały się: Toruń i Wrocław.
2. Prześledź na mapie przebieg dróg handlowych, o których mowa w królewskim rozporządzeniu i znajdź miasta wymienione w tekście.
3. Wyjaśnij, jakie korzyści przynosiło wytyczenie drogi handlowej mieszkańcom wymienionych w dokumencie miast.
4. Wyjaśnij, jaki wpływ miała utrata Pomorza Gdańskiego na rozwój handlu z Rusią.
5. Wymień regiony Europy, do których wiodły drogi wspomniane w źródle.


Na podstawie źródła 5.

1. Sprawdź, w którym roku powstała uczelnia założona przez Kazimierza Wielkiego.
2. Sprawdź, czy w Europie Środkowej istniały już wcześniej inne wyższe uczelnie.
3. W jakim celu Kazimierz Wielki utworzył uczelnię w Krakowie?


Na podstawie źródła 6.

1. Czy w okresie rozbicia dzielnicowego, w różnych częściach kraju, obowiązywało to samo prawo?
2. Wyjaśnij, dlaczego Kazimierz Wielki wydał statut wiślicki.
3. O jakich powinnościach rycerstwa dowiadujemy się z zacytowanego fragmentu statutu wiślickiego?
4. Statut wiślicki był wydany dla Małopolski. Czy Kazimierz Wielki wydał też statut dla Wielkopolski? Sprawdź w Internecie.

Praca domowa

1. Zbierz informacje o szlaku turystycznym w Polsce nazwanym Szlakiem Orlich Gniazd.
2. Czy w kraju, w którym obecnie przebywasz, znajdują się średniowieczne zamki obronne? Czy zwiedzałeś taki zamek?
3. Wyjaśnij, dlaczego za panowania Kazimierza Wielkiego wielu Żydów osiedliło się w Polsce. Skąd przybywali Żydzi do naszego kraju? O czym to świadczy?
4. Sprawdź, kiedy powstała najstarsza uczelnia w kraju Twojego pobytu. Czy jest ona starsza od uczelni w Krakowie?






























Tytuł: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną – polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego
Opis skrócony: Poznamy osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w budowie systemu obronnego Polski; zwrócimy uwagę na charakterystyczne cechy budownictwa obronnego; zastanowimy się, czy rozmieszczenie zamków może świadczyć o stosunkach, które łączyły państwo polskie z sąsiadami. Analizując fragment dokumentu dowiemy się o decyzjach króla, których celem był rozwój handlu; poznamy drogi handlowe, które wiodły przez Polskę oraz ustalimy powiązania handlowe z innymi krajami; będziemy rozmawiać o wpływie handlu na zamożność społeczeństwa i dochody państwa w XIV w. Na koniec, odpowiemy na pytanie o przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści Kazimierz Wielki, Akademia Krakowska, uniwersytet w Krakowie, Kraków, statut wiślicki, Janko z Czarnkowa
Uwagi metodyczne Uczeń powinien zdobyć jak najwięcej informacji, analizując źródła pod kierunkiem nauczyciela; nauczyciel zwraca uwagę uczniom na wiarygodność źródła (kronika) i konfrontowanie informacji z różnych źródeł; ważne jest ukazanie ciągu przyczynowo-skutkowego: budowa nowego systemu obronnego państwa była konieczna ze względu na zmianę granic państwa polskiego, a bezpieczne granice wpływały pozytywnie na rozwój gospodarczy kraju. Proponuję korzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach. Tu: System obronny w czasach Kazimierza Wielkiego, w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 48–49. lub – System obronny kraju za Kazimierza Wielkiego, w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 13.Uczeń powinien zdobyć jak najwięcej informacji, analizując źródła pod kierunkiem nauczyciela; nauczyciel zwraca uwagę uczniom na wiarygodność źródła (kronika) i konfrontowanie informacji z różnych źródeł; ważne jest ukazanie ciągu przyczynowo-skutkowego: budowa nowego systemu obronnego państwa była konieczna ze względu na zmianę granic państwa polskiego, a bezpieczne granice wpływały pozytywnie na rozwój gospodarczy kraju. Proponuję korzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach. Tu: System obronny w czasach Kazimierza Wielkiego, w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 48–49. lub – System obronny kraju za Kazimierza Wielkiego, w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 13.


Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 30
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci